Бүгінгі нарық заманында сапасыз тауарды қайтарып берунемесе ауыстырып алу мәселелері әлі де болса өзектілігінжоймаған. Күнделікті күйбең тіршілікте қарапайым тұтынушыныңқұқығына нұқсан келтіретін жайттармен жиі кездесіп жатамыз. Сараң саудагерлер «Тұтынушылар құқығын қорғау туралы» заңдыелеместен, себепсіз салдарға сүйеніп, тиісті ақшаны қайтаруғаасықпайды. «Тауар қайтарылмайды немесеауыстырылмайды» деген хабарламаларды кейбір сауданүктелерінен көруге болады. Алайда, аңқау тұтынушы ақпараттыңзаңды күші жоқ екенін білмейді. Тауардың қай жерде, базарда, арзан немесе қымбат дүкенде сатылғанына қарамастан, тұтынушықұқығын қорғайтын арнайы заңның барын естен шығармаған жөн.
Қазақстан Республикасының «Тұтынушылар құқығын қорғаутуралы» (әрі қарай — Заң) заңның 15-бабында тұтынушылардыңтиісті емес сападағы тауарды айырбастау немесе қайтарып беруқұқықтары аталып көрсетілген. Қысқаша атап өтсек;
Тиісті емес сападағы тауар сатылған тұтынушы, егер сатушы(дайындаушы) оған тауардағы кемшіліктер жөнінде айтпаса, өзтаңдауы бойынша:
1) сатып алу бағасын мөлшерлес кемітуді;
2) тауардың кемшіліктерін өтеусіз жоюды талап етуге құқылы;
Тиісті емес сападағы тауарды сатушы оның дайындаушысы болыптабылмаған жағдайда, осы тармақтың 2), 4) және 5) тармақшаларында көрсетілген талаптар сатып алушының таңдауыбойынша сатушыға не дайындаушыға қойылуы мүмкін;
3) тауардағы кемшіліктерді жоюға жұмсаған өз шығыстарынөтеуді;
4) соған ұқсас маркалы (модельді, артикулді) тауарға ауыстыруды;
5) сатып алу бағасын тиісінше қайта есептей отырып, басқамаркалы (моделді, артикулді) сондай тауарға ауыстыруды;
6) шартты бұзуды және тауар үшін төленген ақшалай соманықайтаруды талап етуге құқылы. Осы тармақтың бірінші бөлігінің1)-6) тармақшаларында көрсетілген талапты таңдауынақарамастан, келтірілген залалды өтету құқығы тұтынушыға тиесіліболады.
Заңның осы бабы бойынша мысал келтіріп кетсек. 2024жылдың 9 сәуір күні Кентау қаласындағы авто бөлшектербазарынан қала тұрғыны 65000 теңге 2 дана аккумулятор алған, алайда ол аккумулятор жарамсыз болып шыққан. Заңның 15-бабын қолдана отырып, департаменттің көмегімен 11 сәуір күнітауарды қайтарып беріп, қаржысын қайтарып алды.
Сапасы сәйкес келмейтін тауарларды айырбастау«Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы» Заңның 30-бабына сәйкес жүзеге асырылады. Сатушы (дайындаушы) жарамдылықмерзімі өткен соң сатылған, техникалық регламенттерде, стандарттау жөніндегі құжаттарда белгіленген талаптарға сәйкескелмейтін, оның ішінде зияткерлік меншік құқықтары бұзылаотырып шығарылған тауарды оның пайдаланылғанына, тауарлықтүрінің, тұтынушылық қасиеттерінің, пломбаларының, заттаңбаларының сақталуына-сақталмауына қарамастан, тауарсатып алынған күннен бастап күнтізбелік отыз күн ішіндеауыстыруды немесе сатып алынған тауар үшін ақшалай соманытұтынушыға қайтара отырып, қайтаруды қамтамасыз етугеміндетті.
Тұтынушы тауардың кемшіліктерін тапқан және оныауыстыру туралы талап қойған жағдайда, сатушы (дайындаушы) оны дереу ауыстыруға, ал сатушыға (дайындаушыға) тауардыңсапасын қосымша тексеру (сараптама жасау) қажет болған кезде – тиісті талап қойылған кезден бастап күнтізбелік отыз күн ішіндеауыстыруға міндетті.
Егерде өз құқығыңыздың бұзылғанын байқасаңыз, дүкен сөрелерінде тауар бағасы жазылмаған фактілерді анықтасаңыз немесе әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарлары бағасының өсуі байқалса, я болмаса сапасыз қызмет алсаңыз Сауда және тұтынушылардың құқықтарын қорғау департаментіне сол кәсіпкерге қатысты арыз-шағым білдірсеңіз болады. Ол үшін «жедел желі» нөмірлеріне (+7771 322 8282, +7700 606 0071, +7775 224 5616, +7707 347 3876), сондай-ақ электронды және жазбаша өтініштерді департаменттің мекенжайына (Түркістан қаласы, Жаңа қала мөлтек ауданы, 32 көше, 16 ғимарат, А корпусы, 427 кабинет), «Е-otinish» ақпараттық жүйесі арқылы жіберуге болады.
