ШЫМКЕНТ: Ата заңды білу – баршаға парыз

Қазақстан Республикасының Конституциясы еліміздің басты ата заңы болып саналады. Еліміздің әрбір азаматының еркін өмір сүруі, өзінің ойын қоғамда ашық білдіруі Конституциямен бекітілген. Ата заң қоғамдық қатынастарды реттейтін негізгі құжат болса, басқа ережелер сол Конституциядан тарайтын тармақтарына жатады. Ешқандай да заң басқа да кодекстер Конституцияның негіздеріне қарсы келмеуі тиіс. Бұл өзгермейтін, талқылауға жатпайтын тақырып.

Білген артық болмас. Біздің Конституциямыз преамбуладан, 9 бөлім, 98 баптан тұрады. Ата заң преамбуласы дегеніміз — мемлекеттің бағыт-бағдары. М. Әуезов атындағы ОҚУ «Parasat» сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс-қызметі басшысы міндетін атқарушы құқық магистрі Гүлбахыт Дулатованың айтуынша, Конституция елдің саяси, құқықтық жүйесінің тірегінің негізі. Ал преамбуласы басты мақсатын көрсетеді. Сондықтан жоғары оқу орнында конституциялық құқық пәні оқытылған кезде преамбуланы тереңірек үйретуге басымдық беріледі.

Конституция мызғымас құжат дегенімізбен оған кейде өзгертулер мен толықтырулар енгізіледі. Ол не үшін керек екенін маман Г.Дулатова былайша түсіндіреді: «Қолданыстағы Конституцияның қабылданғанына 26 жыл өтті. Алайда біз әлі қарыштап дамып жатқан мемлекетпіз. Ақпараттар тасқындаған, жаһандық өзгерістер болып жатқан кезеңде құндылықтар өзгереді, қоғамдық қатынастарда кейбір мәселелер маңыздылығы жөнінен алға шығады. Сондықтан осыларды реттеу үшін Конституцияға өзгерістер мен толықтырулар енгізіледі. Біздің Конституция 5 рет өзгеріске ұшырап, реформаларды бастан өткерді. Ол 1998, 2007, 2011, 2017 және 2019 жылдары жүзеге асты. Мәселен, 1998 жылы Президенттің өкілеттілігі 7 жылға дейін, Мәжіліс депутаттарының өкілеттілік мерзімі 5 жылға дейін, Сенат 6 жылға, Президенттікке үміткерлер жасы 40 жасқа ұзартылды. 2007 жылғы өзгертулерде Президент өкілеттілігі 5 жылға дейін қысқарды, Парламент депутаттарының саны 154-ке дейін артты, Қазақстан халқы Ассамблеясы ұйымы конституциялық мәртебеге ие болды. 2011 жылы Мемлекет басшысын мерзімінен бұрын сайлауға байланысты өзгертулер орын алды. 2017 жылы Ата заңның 5-бабына өзгертулер мен толықтырулар енгізілді. Оған сәйкес Парламент, Президент, Үкімет арасындағы билік өкілеттіліктері қайта бөлінді. Ал соңғы өзгеріс елорданың Астана атауынан Нұр-Сұлтанға ауысуына орай жасалды. Конституциялық кеңес бұл ұсынысты қарай келе елорда атауының өзгеруіне оң қорытынды берді. Конституция өзгермес заңдар жинағы десек те ол бір қатып қалған дүние емес. Қайта ол біздің мемлекеттің демократияға, жаңашылдыққа, өзгерістерге ұмтылысын көрсетеді».

Добавить комментарий

Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *