Президенттің төрағалығымен өткен Реформалар жөніндегі жоғарғы кеңесте қаралған «Жайлы мектеп» жалпыұлттық жобасын іске асыру мәселесі бойынша Түркістан облысының әкімі Дархан Сатыбалды салаға жауапты басшылардың басын қосып, нақты тапсырмалар берді. Жаңа үлгідегі мектептер салу үшін жер телімдерін бөлу, инженерлік жүйелерін жүргізу, педагогтермен қамту және уақытында құрылысын аяқтау сынды тапсырмалар міндеттелді. Осы арқылы үш ауысымды, апатты, ескірген мектептер санын жою жоспарға қойылған.
– Мемлекет басшысының төрағалығымен өткен Реформалар жөніндегі жоғарғы кеңесте 2023 жылы басталуы тиіс мектептер үшін жер учаскесін бөлу және қажетті инфрақұрылымға қосу жөніндегі барлық мәселені бір ай ішінде шешуге тапсырма берді. Мәселенің маңыздылығын ескере отырып, барлық аудан, қала басшыларына шұғыл түрде жаңа мектептердің жер телімін заңдастыруды тапсырамын. Екіншіден, құрылысы кешеуілдеп жатқан білім ұяларын қадағалауға алып, жұмысын жандандырыңыздар. Әрбір мердігер мектептерді уақтылы әрі сапалы тапсырулары керек. Сонымен бірге білім сапасын арттыру мәселесі де назарда тұруы тиіс,– деді облыс әкімі Дархан Сатыбалды.
2023-2025 жылдарға арналған республикалық бюджеттің жобасында осы мақсатта 400 млрд. теңгеден астам қаражат бөлінеді. Жоба аясында ашылған мектептер заманауи пән кабинеттерімен, зертханалармен толық қамтамасыз етіледі. Түркістан облысында 900, 1200 және 2000 оқушы орындық мектептер салу жоспарланған. Бекітілген 86 мектепте 60 мыңнан астам баланың білім алуына барлық мүмкіндік жасалады.
Жобаның мақсаты – қалалар мен қарқынды дамып келе жатқан (перспективалы) елді мекендерде жаңа үлгідегі, бірыңғай стандарттағы жабдықталған мектептер салу. Оқушылар мен оқытушыларға қолайлы әрі қауіпсіз жағдай жасау және білім беру қызметінің сапасын арттыру.
Түркістан облысында жалпы 983 (оның ішінде 75 жекеменшік) мектеп бар. Соңғы жылдары 83 жаңа мектеп пайдалануға берілді, ал қазір 59 мектеп салынып жатыр.
Айта кетейік, Түркістан облысында жалпы орта білім беретін 910 (10 жеке меншік) ұйым жұмыс істейді. Оның ішінде 97 бастауыш, 57 негізгі, 756 орта мектеп. 78 қалада, 832-ауылдық елді мекендерде орналасқан.
Бастауыш мектеп – Бастауыш білім берудің білім беретін оқу бағдарламаларын, сондай-ақ білім алушылар мен тәрбиеленушілерге қосымша білім берудің оқу бағдарламаларын іске асыратын оқу орны;
негізгі орта мектеп – бастауыш және негізгі орта білім берудің білім беретін оқу бағдарламаларын, сондай-ақ білім алушылар мен тәрбиеленушілерге қосымша білім берудің оқу бағдарламаларын іске асыратын оқу орны;
жалпы білім беретін мектеп – Бастауыш, негізгі орта және жалпы орта білім берудің жалпы білім беретін оқу бағдарламаларын, сондай-ақ білім алушылар мен тәрбиеленушілерге қосымша білім берудің оқу бағдарламаларын іске асыратын оқу орны;
Мектептің негізгі міндеттері:
1) құзыретті тұлғаны қалыптастыруға және дамытуға бағытталған білім беру бағдарламаларын меңгеру арқылы оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамыту үшін жағдай жасау;
2) білім алушылардың тиісті мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартында көзделген базистік ғылым негіздерін алуын қамтамасыз ету;
3) тұлғаның шығармашылық, рухани және физикалық мүмкіндіктерін дамыту, адамгершілік пен салауатты өмір салтының берік негіздерін қалыптастыру;
4) азаматтық пен патриотизмге, өз Отаны – Қазақстан Республикасына сүйіспеншілікке, мемлекеттік рәміздер мен мемлекеттік тілді құрметтеуге, халық дәстүрлерін қастерлеуге, Конституцияға қарсы және қоғамға қарсы кез келген көріністерге төзбеуге тәрбиелеу;
5) Белсенді азаматтық ұстанымы бар тұлғаны тәрбиелеу, республиканың қоғамдық-саяси, экономикалық және мәдени өміріне араласу қажеттігін, жеке адамның өз құқықтары мен міндеттеріне саналы көзқарасын қалыптастыру;
6) отандық және әлемдік мәдениеттің жетістіктеріне баулу, қазақ халқының және Қазақстан Республикасында тұратын басқа да ұлттардың тарихын, әдет-ғұрпы мен дәстүрлерін зерделеу.
Сонымен қатар, облыста 2020 жылғы наурыз айының 20 жұлдызына дейін 1447 мектепке дейінгі ұйымдар жұмыс жасайды. Оның: 1271 балабақша (273-мемлекеттік, 998-жекеменшік), 176 мемлекеттік шағын орталық. Онда 1-6 жастағы 153296 (96,0%) бала тәрбиеленуде, оның ішінде 3-6 жастағы 119834 бала қамтылып, ол 99,8% құрады. Жалпы мектепке дейінгі ұйымдардың үлесінің 69,0 % жекеменшік мектепке дейінгі ұйымдар құрайды. Балабақша кезегінде 1-6 жас бала саны –8159 оның ішінде 3-6 жас аралығындағы кезектегі бала саны- 380). Облыс әкімінің 2020 жылғы 18 наурыздағы Түркістан облысының аумағында төтенше жағдай режимін қамтамасыз ету жөніндегі өңірлік комиссия отырысының №2 хаттамалық тапсырмасының 5-тармағына сай меншік нысанына карамастан (мемлекеттік, жекеменшік) мектепке дейінгі ұйымдар а.ж.20 наурызынан бастап уақытша жумыстарын тоқтатты. Мектепке дейінгі ұымдардағы қызметкерлердің еңбек жалақысы сақтала отырып, үйлерінде, өз өтініштері бойынша кезекті еңбек демалысында, тәрбиешілер (ватсап, телефон ) арқылы балалардың жас ерекшеліктеріне қарай ата-ананың келісімімен тапсырмалар беріп, қашықтықтан ата-аналармен тығыз байланыста. Мекемелерде тек басшылары, шаруашылық меңгерушісі, бухгалтерлері және қарауылдары кезекшілік етуде.
Түркістан облысында “Жайлы мектеп” жобасы аясында 63 мектеп салынады. Оның ішінде Түркістан қаласында 7 жаңа мектеп бой көтереді. Бұл туралы Түркістан облысының әкімі Дархан Амангелдіұлы Сатыбалды Түркістан қаласының тұрғандарымен кездесуінде мәлімдеді.
Еске сала кетсек, Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Реформалар жөніндегі жоғары кеңестің кезекті отырысында «Бүгінге дейін көп талқыланғанына қарамастан, үш ауысымды, апатты, ескі мектептер мәселесі шешілген жоқ. Сондықтан осы ұлттық жобаның жүзеге асырылуы Үкіметтің де, жергілікті атқарушы органдардың да ерекше бақылауында болуға тиіс. Үкімет пен Есеп комитеті әрбір теңгенің көзделген мақсатқа жұмсалуын қамтамасыз етуі қажет. Әкімдер жыл соңына дейін жер, инфрақұрылым жөніндегі барлық мәселені шешуі керек. Сондықтан өңір басшыларының жеке жауапкершілігін күшейту жөніндегі ұсынысты қолдаймын” ,- деп айтқан еді.
Сонымен қатар Сарыағаш ауданында аталмыш жоба аясында 10 мектеп салынады. Осыған байланысты ауданның инфрақұрылымын жақсарту, жұмыс орындарын ашу бағытындағы жоспарлар жалғасады. Бұл туралы Сарыағаш ауданы тұрғындарымен кездесуде облыс әкімі Дархан Сатыбалды мәлімдеді.
– Мемлекетті дамытатын жастарды тәрбиелеу үшін білім саласына айрықша қолдау көрсетіліп жатыр. Былтыр Сарыағаш ауданына 4 мектептің құрылысы аяқталды. Биыл 3 мектепті пайдалануға беруді жоспарлап отырмыз. Сонымен қатар, былтыр 11 мектепті күрделі жөндеуден өткізу үшін 1,1 млрд. теңге қарастырылып, жұмыстар жүрді. Мемлекет басшысының арнайы тапсырмасы бойынша қолға алынған «Жайлы мектеп» жобасы аясында Сарыағашта 10 мектептің құрылысы жүреді. Сарыағаш ауданында кәсіпкерлікті, ауыл шаруашылығын дамытуға мүмкіндік жоғары. Географиялық тіиімді аймақта орналасқан. Агросаланы дамытуға әлеуеті жетеді. Жуырда ірі инвесторлармен кездестік. Олар Сарыағаш ауданында бірнеше жобаны ұсынып отыр. Әкімдердің жұмыс көрсеткіші инвестиция тарту, кәсіпорындар мен жаңа жұмыс орындарын ашумен өлшенеді. Аудан әкімі осы бағытта жұмысты күшейтуі тиіс, – деген Дархан Сатыбалды жылыжай шаруашылығына да қолдау күшейетінін, шаруаларға көмір жеткізу ісі жүйеленетінін, облыс әкімдігі тарапынан осы бағытта жұмыс жүріп жатқанын да атап өтті.
Кездесуде тұрғындар мектеп салу, жол жөндеу, кәріз жүйесін реттеу, көпірді жөндеу, газ бен су, стадион салу мәселелерін көтерді. Жеке қабылдауда да өзекті түйткілдер тарқатылды. Облыс әкімі Сарыағашта орталықтандырылған кәріз жүйесін жүргізу бойынша жұмыс атқарылатынын, 14 көпқабатты үй болашақта орталықтандырылған кәріз жүйесіне қосылатынын айтты. Ал қазір көпқабатты үйлерді ертерек пайдалануға беру мақсатында уақытша 3 септик орнату жұмыстары жүргізілуде. Сонымен бірге аудандарда қолданылмай жатқан жайылым жерді халыққа ортақ пайдалануға беру бойынша жұмыс күшейетінін мәлімдеді. Газ мәселесі де назарда тұрғанына тоқталды. Әрбір өтініш пен ұсыныс хаттамаға енгізіліп, тиісті жұмыс жүреді.
Былтыр облыс басшылығының тұрғындармен кездесуінде сарыағаштықтар көтерген мәселенің біразы шешімін тапты. Атап айтсақ, Сарыағаш қаласындағы Майлықожа көшесінің жолына 130 млн. теңге қаралып, жөнделді. Жылға елді мекеніндегі С.Сейфулин атындағы №12 жалпы орта бюджеттен 539 млн. теңге қаралып, 150 орындық қосымша ғимараты тапсырылды. Былтыр 1,6 млрд. теңгеге 38 ішкі жолға (40 шақырым) орташа жөндеу және 22 ішкі жолға шағал тас төсеу (43 шақырым) жұмыстары жүргізілді.
Сарыағаш ауданында өнеркәсіп өнімінің көлемі 31 млрд. теңгені құрап, 2021 жылмен салыстырғанда 6 млрд. теңгеге артты. Негізгі капиталға бағытталған инвестиция көлемі 27 млрд. теңгені құрап, 2021 жылмен салыстырғанда 10 млрд. теңгеге артып отыр. Былтыр 1,4 млрд. теңгеге жаңа 2 инвестициялық жоба іске асырылған. Ауыл шаруашылығы саласында 119 млрд. теңгеге ауыл шаруашылығы өнімі өндірілген. Ауыл шаруашылығын дамыту үшін мемлекет тарапынан жан-жақты қолдау көрсету жалғасып, ауданда маңызды жобалар жүзеге асырылады деп күтіліп отыр.
Осы жұмыс сапарында Дархан Сатыбалды «Аялы алақан» және «Қамқор» әлеуметтік қызметтер көрсету орталығы» коммуналдық мемлекеттік мекемесінің ашылу салтанатына қатысты. Мұнда зейнет жасындағы тұрғындар мен мүмкіндігі шектеулі азаматтардың ем алуына, тынығуына жағдай жасалған. 14 маман қызмет көрсетеді. Орталықта күніне 70 зейнеткерге тиісті қызмет көрсетіледі. Ал бір жылда 2500 ардагерге сауықтыру шаралары жүргізілмек. Бұдан бөлек, орталықта күніне 50-ге жуық мүмкіндігі шектеулі азаматқа әлеуметтік-сүйемелдеу қызметтерін көрсету жоспарланған.
Түркістан облысы, Сарыағаш ауданында өңірдегі бір мыңыншы мектеп ашылды. Білім ұясының ашылу салтанатына Түркістан облысының әкімі Дархан Сатыбалды арнайы қатысып, оқушылар мен ұстаздарды, жергілікті тұрғындарды құттықтады. Ел Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев ауылдарды дамыту жөнінде тапсырма берген болатын. Бұл ретте демографиялық өсімі жоғары Түркістан облысында ауқымды жұмыс атқарылып жатыр. Нәтижесінде мектеп саны 1000-ға жетіп отыр. Бұл туралы Түркістан облысы әкімінің баспасөз қызметі хабарлады.
– Мемлекет басшысы балаларға жағдай жасауды ерекше тапсырды. Өнерлі, білімді, спортқа бейім балаларды жан-жақты дамыту керектігін айтты. Бұл тапсырманың біздің өңір үшін маңызы өте жоғары. Себебі еліміздегі сәбилердің бестен бірі Түркістан облысында дүниеге келеді. Облысымызда, қазіргі таңда 700 мыңнан астам бала бар. 2400-ге жуық білім беру ұйымы жұмыс істейді. Облыста 2023-2025 жылдары кезең-кезеңімен 96 мектептің құрылысын салу жоспарланды. Мемлекет тарапынан жасалып жатқан бұл қолдаулар ұстаздарға шабыт береді және жас ұрпақтың сапалы білім алуына оң ықпал етеді деп санаймын. Біз бүгін облысымыздағы 1000-шы мектептің ашылу салтанатына қатысып отырмыз. Мұндағы оқушылар ата-аналарының және ұстаздардың, елдің үмітін ақтайды деп сенемін, – деді Дархан Сатыбалды.
Сарыағаш қаласы, «Самал» шағынауданындағы №78 жалпы орта мектебінің құрылысы 2020 жылы басталған. 900 оқушыға арналған мектепте оқушылардың алаңсыз білім алуына қолайлы жағдай жасалған. Есік алдына асфальт төселген және көгалдандырылған. Мектептегі суық су мен жылу және санитарлық байланыс құбырлары орталықтандырылған. Білім ұясында үлкен дәліз, кітапхана бойынша 1 оқу залы мен 1 медиа зал бар. Сондай-ақ химия, физика, еңбек және информатика кабинеттері толықтай заманауи құрал-жабдықтармен жабдықталған. Үлкен спорт залы, 300 орынға арналған асхана жұмыс істейді. Медициналық 2 бөлмесі бар. Олар арнайы медициналық құрал-жабдықтармен, жиһаздармен жабдықталған. Өртке қарсы дабыл қаққыш, 17 сыртқы және 60 ішкі бейнебақылау камералары орнатылған.
Түркістан облысы туу көрсеткіші, демографиялық өсім бойынша елімізде көшбасшылар қатарында тұр. Ел тұрғындарының 10,7% осы өңірде тұрады. 2022 жылдың желтоқсанында Түркістан облысы халқының саны 2116 450 адамға жеткен. Оның 75,5%-ын ауыл халқы құрап отыр. 2022 жылы облыста 57429 бала дүниеге келген. Оның 605-і егіз болса, 12 үшем өмірге келді. Бұл деректер ауылға қолдауды күшейту және жыл сайын мектептер санын арттыру міндетін жүктейді. Сондықтан облыста мектеппен қамту жұмысы өте қарқынды жүріп жатыр. Облыстың 1364 мектепке дейінгі ұйымында 159 113 бала тәрбиеленуде. Өңірдегі 1000 мектепте 514018 оқушы білім алуда.
Мектеп тапшылығы мәселесі кезең-кезеңмен өз шешімін табуда. Өткен жылы 21 мектеп пайдалануға берілді. Оның ішінде 2 үш ауысымды мектептің мәселесі шешілді. Биыл 20 мектепті пайдалануға беру жоспарлануда. «Жайлы мектеп» ұлттық жобасы аясында Түркістан облысында 63 мектептің құрылысы жоспарлануда. Оның ішінде 2023 жылға 31 мектептің құрылысын бастауға қаржы бағытталып отыр.
Биыл Түркістан облысының Келес ауданында үш «Жайлы мектептің» құрылысы басталады. Себебі бала санының көптігіне байланысты аудандағы кейбір білім ошағы үш ауысымға өтіп кетуі мүмкін. Сондықтан мамандар жаңа жоба өңірдегі мектеп тапшылығын жоюға сеп болатынын айтады. Алғашқы «Жайлы мектеп» аудан орталығы — Абай ауылынан бой көтереді. Бүгінде арнайы жері бөлініп, қаржысы қаралған. Жоба құны 4,5 млрд теңге. 600 орындық білім ұясы осы маңдағы оқушыларды қамтиды. Оған балалар да, ата-аналар да дән риза. Ермек Рахматулла, Ата-ана: — Қазір біздерде бір қиыншылығы үш ауысымға өтіп кететін жағдай болып тұр. Балаларымыз өте көп. Соған жақында мына жерге қуанып жатырмыз «Жайлы мектеп» салуға атсалысып жатыр еліміз. Осындай мектептердің бізге он шақтысы керек Келес ауданына. Келес ауданында 63 мектеп, 35 мың оқушы бар. Мамандар кейбір мектептердің үш ауысымға өтіп кету қауіпі бар екенін жасырмайды. Сондықтан құрылысы биыл басталатын заманауи үш жаңа мектепте аудан орталығынан салынады. Әшірбек Әдиев, аудандық білім бөлімінің бас маманы: — Жайлы мектептер» оқушыларға замануи талаптарды орындай отырып, барлық кабинеттер ашылып, химия, биология, математика, одан бөлек спорттық секциялар, қосымша білім берумен қамту, барлығы осы «жайлы мектептің» жобасында енгізілген. Балаға жайлы болу үшін жасалып жатқан бағдарламалардың бірі. Мамандар мұндағы 9,5 гектар алқапқа «Жайлы мектептен» бөлек, оқушылар мен аудан тұрғындарына қызмет көрсететін бірнеше әлеуметтік нысан салынатынын айтады. Мұрат Юсупов, аудандық құрылыс бөлімінің басшысы — Соның ішінде біз үлкен спорт кешенін түсірейік деп жатырмыз. Оған 1,5 гектар жер бөлінген. Ол спорт кешенің ішінде шағын футбол, воскетбол, волейбол, күрес, бокс, ауыр атлетика бар. Себебі бізде қазір ауданда спортпен шұғылданатын жастар өте көп. Тағы бір нысанымыз бар бұл жерде оқушылар сарайын салайын деп жатырмыз. Жобалық сметаларға облыстық, республикалық бюджеттен ақшасы бөлінген. Ал білімге жауапты мамандар келесі жылы аудандағы бала саны көп ауылдар да тағы екі «Жайлы мектептің» құрылысы басталатынын айтады. Бұл өңірдегі мектеп тапшылығы мәселесін шешудің ең тиімді жолы болмақ.